SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI UYGULAYAN VALİLER SUÇ İŞLİYOR

Hepimiz biliyoruz, PKK terörünün yoğun bir şekilde yaşanmakta olduğu, hendek ve barikatların kurularak silahlı sokak çatışmalarının vuku bulduğu bazı Güneydoğu illerimizin ilçelerinde,valiler tarafından alınan kararlarla, sokağa çıkma yasakları uygulanmakta ve bu yasaklar günlerce sürebilmektedir.

Sokağa çıkma yasağı kararlarının alınarak uygulanması, terörle mücadele ve kamu düzeninin sağlanması için gerekli olabilir.Sokağa çıkma yasağı kararının alınarak uygulamaya geçilmesindeki gereklilik başka bir konu,alınan bu sokağa çıkma yasağı kararının yasal ve hukuki olup olmadığı ise, başka bir konudur.

Şartlara göre, sokağa çıkma yasağı kararının alınarak uygulanmaya geçilmesi gerekebilir, ancak, demokratik bir hukuk devletinde, kişilerin dokunulmazlıklarını, serbestçe dolaşma ve seyahat özgürlüklerini yok eden sokağa çıkma yasağının, Anayasal ve yasal koşullarının bulunması zorunludur.

Yasal koşulları olmadan, sokağa çıkma yasağı kararlarını alarak uygulamaya koyan valiler, kişilerin özgürlüklerini kısıtlayarak suç işlemektedirler.

Evet, temel hak ve özgürlükler sınırsız değildir, gerektiğinde ve Anayasamızın ve yasalarımızın açıkça öngördüğü bazı koşulların varlığı halinde, temel hak ve özgürlükler, pekala sınırlanabilir,kullanılmaları durdurulabilir, bu bağlamda sokağa çıkma yasakları da alınıp uygulamaya konulabilir.

Anayasamızın temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasına ilişkin 13. maddesine göre;)

temel hak ve özgürlükler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir, Anayasamızın 15. maddesine göre de, Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde, temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir.

Anayasamızın 15. maddesine göre, temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasının kısmen veya tamamen durdurulabilmesinin bir örneğini teşkil eden sokağa çıkma yasaklarının alınarak uygulamaya konulabildiği sebeplerden birisi, Anayasal bir olağanüstü yönetim usulü olan ve Anayasanın 119,120 ve 121. maddelerinde düzenlenen olağanüstü haller ile Anayasanın 122. maddesinde düzenlenen sıkıyönetim,seferberlik ve savaş halidir.

PKK terörünün yoğun olduğu, PKK güçleriyle Devlet güçlerinin, barikatların kurulduğu ve hendeklerin kazıldığı silahlı sokak çatışmasına girdikleri,halkın şehirleri terk etmeye başladıkları, devletin öğretmenlerini bölgeden çektikleri bazı Güneydoğu il ve ilçelerinde yaşananlara baktığımızda, orada yaşananlara olağan bir hal diyebilir miyiz? Tabii olağandır diyemeyiz.O bölgemizde ve şehirlerinde olağanüstü bir halin olduğu, bölgedeki terörün önlenerek asayişin,vatandaşların can ve mal güvenliklerinin yeniden sağlayabilmek için, sokağa çıkma yasağı kararı alınarak uygulamaya konulmasının gerekliliği yadsınamaz.

Ancak bir şartla, o bölgedeki koşulların olağanüstü bir hal aldığını kabul ederek, o bölgede,Anayasal bir olağanüstü hal yönetim usulü olan olağanüstü hal kararı alarak, olağanüstü hal ilan etmek koşuluyla.

AKP iktidarı, olağanüstü koşulların yaşandığı, bölge vatandaşlarının mal ve can güvenliklerinin kalmadığı, okulların yakıldığı, öğrenim özgürlüğünün yok edildiği, asayişin ve kamu düzeninin kalmadığı, devlet otoritesine karşı gelindiği Güneydoğu illerimizde, Anayasanın öngördüğü olağanüstü hal kararı alarak ilan etmekten niçin korkuyor? Anlamakta gerçekten zorlanıyoruz.

AKP iktidarı, bizim dönemimizde sıkıyönetimler ve olağanüstü hal yönetimleri olmaz ve olmamalıdır takıntısını ve kompleksini terkedip, Anayasal yetkilerini kullanarak, bugün için Anayasal koşulları fazlasıyla oluşmuş bulunan Güneydoğu illerimizin bazılarında, olağanüstü hal kararı alıp ilan etmek ve meclisin onayına sunmak zorundadır.Aksi halde, AKP iktidarının bundan sonra olacak olanlardan dolayı hukuki ve siyasal sorumlulukları daha da artacak ve en başta sokağa çıkma yasakları olmak üzere, bölgede Olağanüstü Hal Yasasının öngördüğü, özgürlükleri kısıtlamaya yönelik kararları alamayacaklar, almaya kalkıştıklarında da, en başta sokağa çıkma yasağı olmak üzere, aldıkları ve bundan sonra alacakları, kişilerin özgürlüklerini sınırlayan tüm kararları, Anayasal ve yasal dayanaktan yoksun olacaktır.

Olağanüstü hal kararı alınarak ilan edilmesi halinde, olağanüstü hal kararı alınan yerlerde kişi hak ve özgürlüklerinin nasıl kısıtlanacağı ve bunların kullanılmasının nasıl durdurulacağı, Olağanüstü Hal Yasasında açıkça belirtilmektedir.

Olağanüstü Hal Yasasının 11/a maddesinde yer alan açık hükme dayanarak, olağanüstü hal ilan edilen illerde, valiler, sokağa çıkmayı sınırlama veya yasaklama kararı alabileceklerdir.

Ancak, şu anda yapıldığı gibi, bölgedeki il valilerinin İl İdaresi Yasasına dayanarak,illerinde sokağa çıkma yasağı kararı almaya ve uygulamaya yetkileri kesinlikle mevcut olmayıp, bu kararı alarak uygulayan valiler ile valilere bu konuda talimat verenler, açıkça suç işlemektedirler. 16/12/2015

Güner YİĞİTBAŞI

İzmir Barosu Üyesi Avukat