Anayasamızın
153 maddesine göre, kural olarak Anayasa Mahkemesinin iptal
kararları geriye yürümez. Bu prensibe göre, Aanayasa Mahkemsi bir
yasanın bazı madelerini anayasaya aykırı bularak iptal ederse,
iptal edilen o yasa madde ve/veya maddelerine göre tesis edilen
işlemler, geçerliliğini yitirmez.İptal edilen yasa maddeleri,
iptalden sonra,ileriye dönük olarak geçerliliğini kaybederler.
Kural
budur. Ancak bunun istisnaları vardır.
Bunları
niçin gündeme getiriyoruz?
Hepinizin
bildiği gibi, mecliste bir yasa tasarısı va. Bu tasarı ile
Danıştay ve Yargıtay gibi yüksek mahkemeler yeniden dizayn
edilmekte ve bu mahkemelerin üyelerinin görevleri, bu tasarıda yer
alan bir hükümle sonlandırılmakta ve buralara iktidar yanlısı
yeni üyelerin atanmaları öngörülmektedir.
Başka
bir anlatımla, çıkarılacak olan Anayasaya aykırı yasa maddeleri
ile Yargıtay ve Danıştay'ın üyeleri azledilmekte ve yerlerine
iktidar yanlısı yeni üyelerin getirilmesi planlanmaktadır.
Anayasaya
ve yargının bağımsızlığına açıkça aykırı olan bu yasa
çıktığında, ana muhalefet partisi tarafından anayasaya
aykırılık idiasıyla yasanın ilgili maddelerinin iptali istemiyle
konunun Anayasa Mahkemesine taşınacağı ve Yargıtay ve Danıştay
üyelerinin tümünün görevlerine son veren yasa maddesinin
anayasaya aykırığı kabul edilerek iptal edileceği kesindir.
İptal
kararı alınana kadar, Yargıtay ve Danıştay Üyelerinin,
anayasaya aykırı olan yasa maddelerine göre görevlerinden
uzaklaştırılarak yerlerine yenilerinin atanması halinde, Anayasa
Mahkemesinin sonradan aldığı iptal kararı, geriye yürümeyecek
midir?
Bize
göre, Anayasa Mahkemesinin sonradan alacağı iptal kararı geriye
yürüyecek ve görevlerine son verilen Yargıtay ve Danıştay
üyeleri,eski görevlerine döneceklerdir.
Zira,
Anayasanın 153. maddesinde yer alan,Anayasa Mahkemesinin iptal
kararlarının geriye yürümeyeceğine ilişkin ana kural, anayasaya
aykırı olarak çıkarılan ve benzer durumlarda sürekli
uygulanmaya ve hukuki sonuç doğurmaya devam eden süreklilik
arzeden yasa maddelerine ilişkin bir kural olup,bu durumda Anayasa
Mahkemesinin iptal kararının geriye yürümezliği kabul edilerek,
daha sonra iptal edilen yasa madde ve/veya maddeleri
uygulanarak,iptalden önce ilgili yasa maddesi uyarınca tesis edilen
ve artık istikrar bulan işlemlerin geçerliliğini sürdürmesi
amaçlanmıştır.
Bir
nevi geçici bir yasa maddesi niteliğinde olan ve bir kez
uygulanarak, bir atımlık ve nokta sonuç doğurduktan sonra artık
uygulama alanı kalmayan ve süreklilik arzetmeyen ve açıkça
anayasaya aykırı olup, Anayasa mahkemesi tarafından iptal edilen
bir yasa maddesi söz konusu olduğunda ise, o yasa maddesi iptalden
önce uygulanarak o tek atılımlık ve nokta sonucunu doğurduğundan
ve artık o iptal kararının ileriye dönük bir hukuki sonuç
doğurma kabiliyeti kalmadığından, o yasa maddesinin iptaline
ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı, pek tabiidir ki geriye
yürüyecektir, zira o iptal kararı, Anayasaya aykırı olan ve
iptal edilen yasa maddesinin uygulanmasıyla ortaya çıkan sonuca
bağlı olarak bozulan kamu düzenini ve kamu vicdanını yeniden
tesis edecek ve onaracaktır.
Diyelim
ki bir af yasası çıkarıldı, bu af yasasından yararlananlar
yararlandılar ve daha sonra bu af yasasından yararlanamayan
kişilerle ilgili madde ve/veya maddeler Anayasaya aykırı bulunarak
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi.Anayasa Mahkemesinin iptal
kararı geriye yürümez gerekçesiyle, iptal kararı ile önleri
açılan ve aftan yararlanma imkanına kavuşan kişiler, iptal
kararından ve dolayısıyla aftan yararlanamayacaklar mı? Tabii ki
yararlanacalar.Zira, Af Yasası da, hükmünü bir kez icra ettikten
sonra ileriye dönük olarak sürekli bir şekilde uygulanma imkanı
olmayan yasalardandır.
Yargıtay
ve Danıştay üyelerinin görevlerine son veren ve onları azleden
yasa maddesi de, geçici hüküm mahiyetinde, bir kez uygulanarak
hükmünü icra ettikten sonra, ileriye dönük olarak süreklilik
arzedecek şekilde uygulanma kabiliyeti olmayan bir made olacağı
için, bu maddenin anayasaya aykırılığı Anayasa Mahkemesince
saptanarak iptal edilmesi halinde, bu iptal kararı geriye yürüyecek
ve Yargıtay ile Danıştayın görevlerine son verilen üyeleri eski
görevlerine döneceklerdir.30/06/2016
Güner
YİĞİTBAŞI
Hukukçu